Niet-causale “mechanismen”

De term “mechanisme” is een metafoor die afkomstig is uit de mechanica en verwijst naar constructies als tandraderen die in elkaar grijpen. Daarbij is  duidelijk te zien welk tandrad aandrijft en welk tandrad wordt aangedreven. Met andere woorden: er is duidelijk te zien wat oorzaak is en wat gevolg. Een voorbeeld is Freuds theorie van de verdringing:  éérst vindt er een traumatische gebeurtenis plaats, daarná wordt de herinnering aan deze gebeurtenis verdrongen en blijft deze vanuit het onbewuste een storende invloed op het vrije denken uitoefenen.

Er zijn echter ook psychische processen waarbij niet zo duidelijk een opeenvolging van gebeurtenissen valt te onderscheiden (en waarbij de term “mechanismen” dus minder toepasselijk is), maar die evenals de echte “mechanismen” ons  denken onvrij maken en op oneigenlijke gronden in bepaalde richtingen afbuigen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer een journalist bij het weergeven van de gebeurtenissen uitgaat van een politiek “links-rechts” schema. Het is niet zo dat deze journalist eerst de gebeurtenissen “objectief” weergeeft en daarna verandert door dit frame er op toe te passen, maar zijn verslag komt meteen ‘geframed’ ter wereld. Maar dit beperkt wel de vrijheid van de lezer om een eigen mening tg te vormen. Ook dit soort “mechanismen” behoren tot die welke in deze website moeten worden besproken. Zie verder de rubriek “Kennisverwerving in de politiek”.