1. Individueel schuldgevoel

2. Hoe beïnvloedt individueel schuldgevoel iemands handelen?

3. Religieus schuldgevoel

xxxxxx  De erfelijkheid van morele schuld in de Bijbel

4. Hoe beïnvloedt religieus schuldgevoel iemands handelen?

xxxxxx De verschuiving van geloven in belijdenisgeschriften naar geloof uitdrukken in handelen

5. Seksueel schuldgevoel

6. Hoe beïnvloedt seksueel schuldgevoel iemands handelen?

7. Collectief schuldgevoel

xxxxxx Duits schuldgevoel

8. Hoe beïnvloedt collectief schuldgevoel ons handelen?

9. Duidelijke grenzen trekken: waaraan schuldig en waaraan niet?

 

Er bestaan vele vormen van schuld, in dit hoofdstuk worden vier belangrijke daarvan onderzocht, namelijk individueel, religieus, seksueel en collectief schuldgevoel. Ieder van deze vormen heeft zijn eigen, bijbehorend schuldgevoel. In dit hoofdstuk wordt onderzocht hoe schuldgevoel de motivatie en het handelen van een mens of een groep (zoals bijvoorbeeld een land) beïnvloedt. Allereerst is er natuurlijk de normale, goede manier: men gaat proberen de gemaakte schade te vergoeden of de gemaakte fouten weer goed te maken. Maar wanneer dat er om de een of andere reden niet van komt kan dat leiden tot niet adequate en vaak schadelijke reacties. Zo kan men zich gaan verdedigen door anderen te  beschuldigen.  Men kan ook zich op een indirecte manier gaan verdedigen door hooggestemde waarden en idealen  te propageren, met het onbewuste doel anderen te kunnen beschuldigen dat ze daaraan niet voldoen.

xxxxxxMaar er bestaat ook het gevaar dat men zich ten onrechte schuldig voelt. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer men zich dat schuldgevoel heeft laten aanpraten door partijen die daar belang bij hebben. Hier is het een kwestie van levensbelang de zaken helder  te doordenken, scherpe grenzen te trekken en het eigen bestaan met kracht te verdedigen.