In de oudheid meende men dat de geschiedenis werd bestuurd door hogere machten, althans minstens voor een groot deel. In het oude Griekse wereldbeeld bijvoorbeeld, het wereldbeeld dat beschreven werd door Homerus, staan de helden voortdurend onder invloed van de goden die wonen op de berg Olympus. Daarnaast is er de onafwendbare invloed van het Noodlot. In de Bijbel wordt beschreven hoe het volk Israël de rampspoeden die het overkomt telkens weer verklaart als een straf van Jahwe omdat ze hebben gezondigd en niet trouw aan hem zijn gebleven.

Hedendaagse historici willen geen mythische verklaringen meer gebruiken, uitsluitend nog causale. Toch kunnen we ons afvragen of de oude mythische verklaringen helemaal zonder waarde zijn geworden. En dat vooral om twee redenen: (1) misschien zit er in deze verklaringen toch een kern van waarheid en (2) misschien zitten deze verklaringen en de daarbij behorende verhalen zo diep ingebakken in onze herinnering en in onze cultuur dat we er ons onbewust naar gaan gedragen. Dan kunnen ze dus helpen bij de verklaring van ons gedrag.